Roosteren

Wat is teamroosteren?

Teamroosteren is een andere benaming van zelfroosteren. Teamroosteren gaat over het maken van een goed rooster voor iedereen. Als medewerker krijg je meer te zeggen over je werktijden en heb je de mogelijkheid om rekening te houden met je persoonlijke voorkeuren, herstelbehoefte en sociale verplichtingen. Dat helpt om werk en privé beter in balans te houden. Het proces van teamroosteren bestaat vaak uit drie fasen:

Fase 1: medewerkers geven hun individuele wensen door
Fase 2: het team gaat samen het rooster kloppend maken
Fase 3: de planner rond het rooster af

Tips voor teamroosteren

Belangrijk bij teamroosteren zijn goede randvoorwaarden. Een team moet volwassen genoeg zijn voor de taken. Is er een goede sfeer in het team en is goed overleg mogelijk? Het team moet precies weten wat teamroosteren is en wat er wordt verwacht. Er zijn natuurlijk nog steeds diensten, die niemand graag doet. Het moet duidelijk zijn dat teamroosteren anders is dan alleen het eigen rooster maken. Is er bijvoorbeeld een capaciteitsprobleem op de afdeling, dan is teamroosteren niet de oplossing. Teamroosteren is er echt om als medewerker meer invloed te hebben op het rooster.

Wat is gezond roosteren?

Het maken van een rooster is een vak. Planners en teams kunnen veel bedenken, maar zonder duidelijke regels over wat er van medewerkers wordt verwacht, werkt het niet. Als er bijvoorbeeld geen regels zijn over hoeveel nachtdiensten iemand moet doen, dan lost samen roosteren dat probleem niet op. Meer eigen regie over de diensten verbetert de werk-privébalans en lijkt een positief effect te hebben op onder andere slaap, vermoeidheid, en mentale gezondheid. Planners, leidinggevenden en medewerkers moeten zich houden aan de regels uit de Arbeidstijdenwet en de cao over werk- en rusttijden. Deze zijn er om jou als medewerker te beschermen. Zo voorkom je overbelasting en vermoeidheid, en daarmee verzuim en incidenten. Naast de wet- en regelgeving zijn er voor onregelmatige werktijden de ‘regels van gezond roosteren’ van TNO.

Tips voor gezond roosteren

Probeer als planner en als medewerker de ‘regels voor gezond roosteren’ toe te passen om je bioritme zo min mogelijk te verstoren, denk aan:

• plan twee tot drie diensten nachtdiensten achter elkaar, dat is het optimale aantal
• maak een voorwaarts roterend rooster, van dag naar avond naar nacht
• plan na een reeks nachtdiensten voldoende hersteltijd in; minimaal twee aaneengesloten vrije dagen
• de maximale arbeidsduur per dienst is 9 uur en bij een nachtdienst 8 uur

Lees meer over de vuistregels van gezond roosteren in de Goedenacht App of in de NVAB-richtlijn ‘Nachtwerk en Gezondheid’.

Bespreek met je team en planner of het roosterproces aansluit bij de bovenstaande principes van gezond roosteren. Jouw umc heeft arbeidstijdenspecialisten die hierin kunnen adviseren. Je arboadviseur kan je verder helpen.

Wat is chronotype?

Iedereen heeft een eigen moment waarop gaan slapen en opstaan het makkelijkst gaat. Deze verschillen in slaappatronen noemen we chronotypen. Je chronotype wordt vooral bepaald door je biologische klok. Mensen met een laat chronotype kunnen ’s avonds pas erg laat in slaap komen en staan ’s ochtends laat op. Mensen met een vroeg chronotype gaan juist erg vroeg naar bed en staan ’s ochtends ook weer vroeg op. De meeste mensen hebben een chronotype dat ergens tussenin zit. Naarmate je ouder wordt kan je chronotype en ritme veranderen.

Tip: werk afstemmen op chronotype

Jouw werktijden kun je aanpassen op basis van jouw chronotype. Kies als ochtendmens meer voor ochtenddiensten en als avondmens meer voor avonddiensten. Dit is goed voor je bioritme en je energieniveau en ook voor de productiviteit op de afdeling. In de Goedenacht App zit een korte chronotypetest.

Zorgvuldige planning nodig

Er zijn drie soorten oproepdiensten: consignatiedienst, bereikbaarheidsdienst: aanwezigheidsdienst. De definities van deze diensten en van nachtwerk vind je hier. Oproepdiensten combineren met reguliere werktijden vraagt om nauwgezette afstemming. Vooral nachtwerk tijdens een oproepdienst beïnvloedt je herstel en werk-privébalans. Volgens de Arbeidstijdenwet en cao heb je na nachtwerk recht op rust en ben je overdag rechtmatig afwezig. Dat is belangrijk voor je gezondheid, maar het kan ook gevolgen hebben voor de planning en de continuïteit van zorg. Oproepdiensten moeten daarom zorgvuldig worden ingepland, dat voorkomt overschrijding van de maximale arbeidstijden met mogelijke overbelasting, uitval, incidenten of boetes tot gevolg. Het is ook voor jou als medewerker van belang om je te houden aan de regelgeving in de Arbeidstijdenwet en cao.

Tips voor je eigen inzetbaarheid

Als medewerker kun je een actieve rol spelen om duurzaam inzetbaar te blijven:

• Bespreek met je leidinggevende en het team om de oproepdiensten te minimaliseren en zo mogelijk om te zetten in reguliere diensten.
• Voorkom oproepdiensten direct voor of op je roostervrije dagen, zoals weekenden en feestdagen.
• Zorg voor voldoende hersteltijd van minimaal 8 uur in aansluiting op oproepen tijdens de nacht conform het cao-artikel 6.2.4.
• Benut de compensatie- en overuren bij voorkeur direct na een reeks van nachtdiensten of oproepdiensten.

Het is voor jeugdigen jonger dan 18 jaar conform de Arbeidstijdenwet verboden tijdens de nacht te werken. Voor medisch specialisten, aniossen en aiossen gelden uitzonderingen conform het Arbeidstijdenbesluit 5.20 en de cao umc. Wie 57 jaar of ouder is, heeft het recht om niet meer in de avond of nacht te werken (cao-artikel 4.7.3.3).